پژوهش دو استاد دانشگاه تهران درباره ی ستاره شناسی در جهان اسلام
به گزارش گروه هوش مصنوعی، دکتر حنیف قلندری و دکتر حسن امینی، دو استادیار پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران، در پژوهشی جدید به بررسی آثار نجومی دوره‌ی اسلامی پرداختند.
به گزارش گروه هوش مصنوعی به نقل از دانشگاه تهران، مقاله دکتر حنیف قلندری و دکتر حسن امینی، اعضای هیأت علمی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران با عنوان «جدول ستارگان خرقی: یک جدول ستارگان از نجوم دوره‌ی اسلامی» منتشر گردید.
به گفته دکتر قلندری، آثار نجومی دوره‌ی اسلامی شامل دو دسته نجوم نظری و نجوم عملی می شوند. نجوم نظری به الگوهای حرکت اجرام آسمانی و برهان های هندسی مربوط به آن می پردازد و مهم ترین آثار نجوم عملی جدول های نجومی هستند که در دوره‌ی اسلامی، آنها را «زیج» می نامیدند. یکی از جدول های اصلی زیج ها جدول ستارگان است که در آن اسامی ستارگان و مختصات دایره البروجی و میزان درخشندگی آنها نوشته می شده است.
استادیار پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران در توضیح خاصیت های علم نجوم دوره‌ی اسلامی می گوید: وقتی از ستارگان در نجوم قبل از تلسکوپ صحبت می نماییم، منظور ستارگانی است که در آسمان شب به چشم می آمدند. از نظر منجمان گذشته تعداد ستارگانی که به چشم می آید، قابل شمارش بوده است. ایشان ستارگان را در ۴۸ صورت فلکی دسته بندی می کردند و تعداد آنها را ۱۰۲۲ ستاره در نظر می گرفتند.
این پژوهشگر تاریخ علم در جهان اسلام می افزاید: علاوه بر زیج ها، برخی کتاب های هیئت نیز مشتمل بر جداول ستارگان می شدند. کتاب های هیئت آثار نجومی هستند که در آنها الگوی حرکت اجرام آسمانی و جغرافیای ریاضی، یعنی وضع آسمان در عرض های جغرافیایی مختلف توصیف می شده است. یکی از مهم ترین نمونه های آثار جامع هیئت کتاب «منتهی الإدراک فی تقاسیم الأفلاک» نوشته‌ی بهاءالدین عبدالجبار خرقی است که در سال ۵۲۶ قمری نوشته شده است.
این کتاب دربردارنده فصل مفصلی درباره‌ی ستارگان و جدولی حاوی نام ۸۴ ستاره است. در مقاله ای که اخیراً به چاپ رسیده است، جدول ستارگان خرقی را با منابع اصلی او یعنی «مَجِسطی» بطلمیوس، «صور الکواکب» عبدالرحمن صوفی و برخی نوشته های ابوریحان بیرونی مقایسه کرده ایم و مدعایی در باره‌ی زمان تنظیم جدول مطرح کرده ایم.
مقاله مشترک دکتر قلندری و دکتر امینی، بتازگی با عنوان “Kharaqī’s Star Catalogue: A Star table from Medieval Arabic Astronomy.” به زبان انگلیسی در نشریه تاریخ علم دانشگاه تهران انتشار یافته است. دکتر قلندری قبل از این نیز متن عربی رساله «منتهی الإدراک فی تقاسیم الأفلاک» خرقی را تصحیح و به همراه ترجمه فارسی منتشر نموده است.
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب