خشکسالی مدیریت آب در ترسالی هزاران پژوهش سیل مقاله مانع کم آبی نشد
به گزارش گروه هوش مصنوعی، محققان سال هاست با انتشار هزاران مقاله و رساله در رابطه با مساله آب، به ابعاد مختلف این مشکل پرداخته اند، اما فاصله علم و سیاستگذاری همچنان پابرجا می باشد.
خبرگزاری مهر، گروه دانش و فناوری، سعدانه طباطبائی نیا: ایرانی ها از دیر باز بعنوان مردمی که در اقلیم خشک و نیمه خشک زندگی می کردند، با کم آبی مأنوس بودند و آب برای قرن ها بعنوان گوهری کمیاب مورد توجه قرار داشته است.
در ۹ دهه اخیر، با گسترش نظام آموزش عالی در ایران و رشد ظرفیتهای علمی، این دغدغه در بین دانشگاهیان مختلف گسترش پیدا کرد. دانشگاهیان زیادی همچون مرحوم دکتر پرویز کردوانی؛ جغرافیدان و کویرشناس سال ها برای ترویج «دغدغه آب» و پیشگیری از سیاستهای غلط مدیریت آب فریاد زدند. ولی این دغدغه تنها منحصر به اخطار نبود. امروز رد پای دغدغه آب را میتوان در پژوهش های علمی و تحقیقات دانشگاهی مشاهده کرد. دانشگاه ها و محققان ایرانی در رشته های مختلف به صورت پیوسته به مساله کم آبی و خشکسالی توجه نشان داده اند.
نگاهی به اطلاعات ثبت شده در پایگاه های بین المللی مانند اسکوپوس و وب آو ساینس و همینطور سامانه «گنج» ایرانداک که داده های در ارتباط با رساله ها و رساله های محققان را جمع آوری می کند، نشان داده است که مساله آب و خشکسالی یکی از پرتکرارترین و جدی ترین موضوعات پژوهشی در ایران است. هزاران مقاله علمی، رساله و رساله دانشگاهی در این عرصه انتشار یافته و دانشگاه های مختلفی در این حوزه ایفای نقش کرده اند.
این گزارش با بررسی داده های سه پایگاه معتبر، تصویری از دغدغه آب در دانشگاه های ایران ترسیم می کند و ظرفیتهای این نهادهای علمی را در حل مساله آب نشان داده است.
جستجوی کلیدواژه های در رابطه با کم آبی و خشکسالی در پایگاه اسکوپوس و بررسی مقالاتی که محققان ایرانی در این پایگاه منتشر نموده اند، نشان داده است تاکنون ۶ هزار و ۷۳۰ سند علمی در این حوزه انتشار یافته است. به صورت کل روند انتشار در زمینه های آب و خشکسالی صعودی بوده و بیشترین تعداد مقاله در این حوزه در سال ۲۰۲۴ انتشار یافته است.
دانشگاه های تهران، آزاد اسلامی، تربیت مدرس، شیراز و دانشگاه تبریز بیشترین تعداد مقاله در این حوزه را در پایگاه اسکوپوس منتشر نموده اند.
نزدیک به ۹۰ درصد مدارک انتشار یافته در این پایگاه استنادی به شکل مقاله انتشار یافته اند. همینطور ۵ درصد از مدارک به شکل مقاله کنفرانسی، ۲ درصد فصل کتاب و ۱.۵ درصد به شکل مقاله مروری انتشار یافته است. سایر انواع تولیدات علمی بخش کوچکی از مدارک را به خود اختصاص می دهند.
۳۲.۶ درصد از مدارک در این عرصه در زمینه علوم محیط زیست، ۱۸.۵ درصد در علوم کشاورزی و زیستی و ۱۳.۹ درصد در علوم زمین و سیارات، ۸.۷ درصد در مهندسی و ۶.۷ درصد در علوم اجتماعی انتشار یافته است.
اساتید بسیاری در تهیه این مقالات مشارکت داشته اند ولی بررسی ها نشان داده است که محمد کارآموز؛ استاد دانشکده مهندسی عمران دانشگاه تهران، رضا کراچیان؛ مدیر مسئول مجله تحقیقات منابع آب ایران و استاد دانشکده مهندسی عمران دانشگاه تهران و امید بزرگ حداد؛ استاد دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی دانشگاه تهران بیشترین مقالات در این عرصه را نوشته اند.
بررسی پایگاه وب آو ساینس و جستجوی همان کلیدواژه در این پایگاه هم نشان داده است تاکنون ۱۰ هزار و ۱۶۴ سند علمی در زمینه خشکسالی و کم آبی در این پایگاه نمایه شده است.
بررسی روند انتشار نشان داده است که به صورت کل انتشار مقاله در این حوزه تقریبا صعودی بوده ولی در سال ۲۰۲۴ اندکی کاهش داشته است.
۹۲ درصد از مدارک انتشار یافته در این مورد در وب آو ساینس مقاله هستند. ۳.۸ درصد مقاله مروری، ۲.۹ درصد مقالات کنفرانسی و ۱.۱ درصد مقالات دسترسی زودهنگام هستند.
نزدیک ۲۲.۷ درصد از مقالات در زمینه منابع آب، ۲۱.۸ درصد از مقالات در حوزه علوم محیط زیست، ۱۶.۸ درصد در علوم گیاهی، ۱۴.۲ درصد در حوزه کشاورزی و نزدیک به ۹ درصد از مقالات در حوزه مهندسی عمران هستند.
۱۷.۷ درصد مقالات انتشار یافته در وب آو ساینس در این عرصه توسط دانشگاه آزاد اسلامی انتشار یافته است. بعد از آن دانشگاه تهران، دانشگاه شیراز، دانشگاه صنعتی اصفهان و دانشگاه شیراز بیشترین مقالات این حوزه را منتشر نموده اند.
علیرضا سپاس خواه؛ استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز، محمد مهدی مجیدی استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان و امید بزرگ حداد؛ استاد دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی دانشگاه تهران بیشترین مقالات این حوزه را منتشر نموده اند.
پایان نامه و رساله
جستجوی کلیدواژه های در رابطه با کم آبی و خشکسالی در سامانه گنج ایرانداک نشان داده است که تابحال ۲۴ هزار و ۶۲ پیشنهاد (پروپوزال)، رساله و رساله (پارسا) در رابطه با این موضوعات در این سامانه ثبت شده است که مدارک ۱۵ هزار و ۵ مورد از آنها رساله و رساله و ۹ هزار و ۵۷ مورد پروپوزال هستند.
در ۹ سال قبل در هر سال به شکل میانگین یک هزار و ۹۶۷ رساله و رساله و پروپوزال در این سامانه ثبت شده است. ۲۰ هزار و ۳۳۸ مورد از آنها در ارتباط با دوره کارشناسی ارشد و 3000 و ۶۳۲ مورد در ارتباط با دوره دکتری تخصصی (PhD) است.
بیشتر این موارد ثبت شده به ترتیب توسط دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز، دانشگاه کشاورزی فردوسی مشهد، دانشکده کشاورزی تربیت مدرس و دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی انجام شده است.
بیشترین رساله، رساله و پروپوزال در این عرصه توسط محققان رشته های مهندسی کشاورزی، مهندسی عمران، جغرافیا، مهندسی منابع طبیعی و علوم انسانی در سامانه گنج ثبت شده است.
به گزارش گروه هوش مصنوعی به نقل از مهر، تدوین هزاران مقاله، رساله و رساله نشان داده است که امروز دغدغه آب در مسیرهای پژوهشی جاری شده و در دانشگاه ها ریشه دوانده است. ولی با وجود تولید انبوهی از پژوهش های علمی در این عرصه، نشانه روشنی از پیوند میان دانشگاه، سیاستگذاری و تصمیم گیری ها دیده نمی گردد.
در حالی که نمودار انتشار مقاله و آثار علمی روند رو به رشدی دارد، ذخایر آب ایران روند نزولی در پیش گرفته اند. امروز لمس بی آبی منحصر به شهر های کوچک و روستای دور افتاده نیست و ترس از بی آبی در دل همه ریشه دوانده است. در میانه تابستان ۱۴۰۴ شهر های بزرگ و پایتخت ایران با افت فشار آب و گمانه زنی در مورد یک روز تعطیلات بیشتر در هفته برای صرفه جویی در مصرف، به استقبال بحران رفته اند.
انتشار هزاران مقاله، رساله و رساله می تواند نشانه ای از عزم دانشگاهیان برای مشارکت در حل مسایل جامعه باشد ولی شرایط حاکم نشان داده است که سیاست گذاران و تصمیم گیران جز در شعار انگیزه ای جهت استفاده از یافته های محققان نداشته اند.
در هفته های اخیر مسعود پزشکیان با حاضر شدن در جمع دانشگاهیان، بارها به مبحث بحران آب و استفاده از ظرفیت دانشگاه ها در حل این معضل پرداخته است. او از دانشگاه ها خواسته با حاضر شدن در جلسات دولت راهکارهای خویش را در این حوزه مطرح کنند. این اقدام می تواند نشانه ای از جدی گرفتن دانشگاه ها در حل مشکلات باشد اما اینکه هم نشینی تازه میان سیاست گذاران و دانشگاه به خروجی ملموسی منتهی خواهد شد یا خیر، پرسشی است که آینده به آن پاسخ خواهد داد.
منبع: iagrp.ir
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب